OPIEKA DOMOWA NAD CHORYMI W ZAAWANSOWANYM STADIUM CHOROBY NOWOTWOROWEJ

GORĄCZKA I INFEKCJE

Zrozumienie problemu

Wiemy od dziecka, że gorączka sygnalizowała problem. Dawniej, jeśli gorączka była wywołana infekcją, zalecano antybiotyki. Kiedy celem terapii było leczenie raka, personel medyczny bacznie obserwował obraz krwi – szczególnie ilość białych ciałek, które chronią przed infekcją. Czasem lekarze zalecali wykonanie specjalnych badań krwi, żeby dokładnie ustalić przyczynę infekcji. W czasie późnego stadium choroby nowotworowej przyczyna gorączki nie zawsze jest leczona, a badanie krwi rzadko się wykonuje. Czasem antybiotyki mogą zostać zaordynowane, ale w niektórych przypadkach z gorączka się nie walczy i przyczyna infekcji pozostanie nieznana.

Nie tylko infekcja może być przyczyną gorączki. Odwodnienie może spowodować lekką gorączkę. W miarę postępu choroby nowotworowej chory zwykle mniej pije i je. Skóra i usta stają się bardziej suche i mniej wody krąży w ciele. Jednym z naturalnych efektów ubocznych takiego stanu (zwanego odwodnieniem) jest lekkie podwyższenie temperatury ciała. Kiedy osoba z zaawansowanym rakiem jest odwodniona, często zaleca się podawanie płynów doustnie lub dożylnie (IV), aby odwrócić odwodnienie i nawodnić (napoić) tkanki ciała. Jednak płyny dożylne często nie są ordynowane dla osób na tym etapie choroby, bo odwodnienie stanowi naturalną część umierania na chorobę przewlekłą czy nowotworową. To nie znaczy, że osoba w zaawansowanym stadium choroby musi cierpieć z powodu wysokiej gorączki. Gorączka może i powinna być obniżana, ponieważ może być bardzo męcząca, a dreszcze lub inne towarzyszące jej sensacje mogą być wyczerpujące i przykre.

Gorączka może wystąpić i z innego powodu. Jeśli chory bierze naświetlania lub chemioterapię w celu zmniejszenia rozmiaru guza, to po tych zabiegach, przez krótki czas, może pojawić się gorączka. Rzadko tak się dzieje. Jeśli chory bierze lekarstwa na zwiększenie ilości czerwonych ciałek krwi (zwanych erytrpopoetynami) lub leki na zwiększenie ilości białych ciałek, to może mieć wtedy objawy podobne do grypy i lekka gorączkę. Czasem temperatura chorego podnosi się, gdy jest już blisko śmierci – lecz powody tego nie są zbyt dobrze znane. Może się tak zdarzyć, gdy chory jest w śpiączce (głębokim uśpieniu). Nie zawsze tak się dzieje, ale jeśli już, to należy temperaturę nieco obniżyć jeśli chory odczuwa dyskomfort. Głównym zadaniem w późnym stadium raka jest zapewnienie chorej osobie możliwie najlepszego komfortu.

Kiedy wzywać pomoc fachową?

Ból poniżej ucha lub szczęki. Ból pod uchem lub szczęką może oznaczać, że zablokowana jest ślinianka przyuszna. To się zdarza, jeśli chory przestaje żuć. Przekonanie chorego by żuł lub poruszał szczęka w górę i w dół rozluźni śliniankę. Należy przykładać ciepłą ściereczkę na to miejsce i podawać leki przeciwbólowe.

Co możesz zrobić aby zmniejszyć gorączkę, po zawiadomieniu o niej?

Nie myć w zimnej wodzie, nie stosować alkoholu używanego do nacierania. Ochłodziłoby to ciało zbyt szybko i twój podopieczny źle by się czuł.

Co możesz zrobić, aby zapobiegać gorączce i infekcji?

Unikać surowych owoców i jarzyn które nie zostały umyte, surowych lub niedogotowanych jajek oraz jedzenia którego dotykali inni ludzie.

Podawać płyny aby zapobiegać infekcjom układu moczowego.

Te tematy można usunąć ponieważ chemioterapia i naświetlania sprawiają, że ludzie stają się szczególnie podatni na infekcje układu moczowego i infekcje pokarmowe. Jeśli chory na raka nie bierze takich terapii, to jest mało prawdopodobne, aby w/w stanowiły poważny problem.

PROBLEMY Z USTAMI

Co możesz zrobić aby pomóc w zwilżaniu suchych ust?

Nawilżać powietrze nawilżaczem lub używać do tego naczynia z wodą. Elektryczny nawilżacz sprawia, że w powietrzu jest więcej wilgoci. Naczynia z woda umieszczone obok kaloryferów działają podobnie. Wdychanie tej dodatkowej wilgoci pomaga na suche usta i gardło.

Co możesz zrobić, aby zapobiegać powstawaniu ran w ustach?

Nawilżać powietrze. Oddychanie przez usta w ciągu dnia czy w nocy zwiększa suchość, a suche usta są bardziej podatne na problemy. Nawilżacz w pobliżu łóżka lub naczynia z wodą w pokoju uwalniają w powietrze kropelki wody które sprawiają, że oddychanie przez usta jest mniej uciążliwe.

Podawać wilgotne jedzenie. Wilgotne jedzenie, np. kawałki świeżego ananasa, pomogą zwilżyć usta i dadzą poczucie świeżości i czystości w ustach.

Rozpylać niewielkie ilości wody do ust. Mały spray np. atomizer z przeźroczystego szkła napełniony wodą wytwarza delikatną mgiełkę, która nawilża i koi usta i pomaga kontrolować pragnienie. Nawet osoba mająca kłopoty z połykaniem czy oddychaniem może wypróbować ten sposób bez obawy zakrztuszenia się czy wciągnięcia wody do płuc.

NUDNOŚCI I WYMIOTY

Kiedy wzywać pomoc fachową?

Jeśli chory nie miał wypróżnienia przez ponad trzy dni i odczuwa nudności. Mdłości i wymioty mogą mieć miejsce, jeśli jelita są pełne stolca. Zgłoś to personelowi medycznemu, który oceni co się dzieje.

Jeśli chory staje się nagle zdezorientowany gdy występują nudności czy wymioty. Jeśli występują nudności lub wymioty a twój podopieczny nagle zaczyna być zdezorientowany, to wezwij personel medyczny ponieważ być może jest to jakiś rodzaj chemicznej nierównowagi.

Jeśli bardzo się niepokoisz i natychmiast potrzebujesz informacji lub porady. Jeśli postępujesz zgodnie z niniejszym poradnikiem opieki domowej i nadal się martwisz, to telefonuj. Jeśli masz zapewnić komuś najlepszą opiekę, to rozmowa o twoich niepokojach i o tym co robić jest bardzo ważna.

Co możesz zrobić aby zmniejszyć nudności i wymioty?

Podawaj lekarstwa by wypróżnienie było przynajmniej co dwa dni. Czasem wymioty lub nudności mogą być wywołane zbyt pełnymi jelitami czy zatwardzeniem. Środki przeczyszczające i zmiękczające stolec mogą zapobiegać zatwardzeniu i jego skutkom ubocznym.

Co możesz zrobić aby uniknąć innych problemów w czasie wymiotów?

Położyć chorego na boku aby nie zachłysnął się (nie wciągnął do płuc) wymiocin. Jeśli ktoś wymiotujący leży na plecach to jest znacznie większa szansa, że zachłyśnie się zwracanym płynem czy pokarmem stałym. Jeśli nudności są poważne, to niech chory nie leży na wznak. Można też podeprzeć go poduszkami na krześle lub w łóżku.

Podawać leki przeciw mdłościom w czopkach doodbytniczych lub zastrzykach. Kiedy ktoś cierpi na nudności lub wymiotuje, to przyjmowanie łagodzących tabletek może być zbyt trudne. Może trzeba będzie podawać leki w inny sposób np. doodbytniczo lub w zastrzykach robionych przez skórę.

ZATWARDZENIE

Kiedy wzywać pomoc fachową?

Bardzo twardy stolec. Oddawanie twardego stolca może być bolesne. Może on również uszkodzić skórę potęgując złe samopoczucie. Wraz ze środkami przeczyszczającymi trzeba podawać środki zmiękczające. Czasem lewatywa z oliwy zmiękczy stolec.

Jak możesz pomóc w zapobieganiu zatwardzeniu?

Stale podawaj ilości środków przeczyszczających i zmiękczających potrzebne by nastąpiło wypróżnienie. Nawet jeśli zatwardzenie zostanie w końcu usunięte, należy nadal kontynuować kroki przeciwdziałające mu. Nadal podawaj środki przeczyszczające codziennie, szczególnie jeśli chory z zaawansowana choroba nowotworową przyjmuje środki przeciwbólowe stosunkowo regularnie lub spędza większość czasu w łóżku. Podawaj mniej środków przeczyszczających jeśli stolec jest bardzo miękki lub płynny. Podawaj ich więcej, jeśli stolec jest twardy, suchy i trudno go oddać.

Poproś pielęgniarkę lub pomoc pielęgniarską by ręcznie usunęła stolec z dolnej części jelita. W miarę jak zbliża się koniec życia, mięśnie dolnej części okrężnicy i odbytu (końca jelita) tracą wiele ze swej zdolności do wypychania stolca. Pielęgniarki wiedzą, jak delikatnie ręcznie usunąć stolec. Zazwyczaj używają na rękawiczce jakiegoś śliskiego środka np. żelu K-Y lub wazeliny i delikatnie usuwają stolec zalegający na końcu okrężnicy. Ta czynność, wcale nie tak rzadka w ostatnich tygodniach życia, trwa zaledwie kilka minut. Może to oszczędzić umierającej osobie dyskomfortu jaki daje zatwardzenie i uczucia parcia w okolicy odbytu.

PROBLEMY SKÓRNE

Kiedy wzywać pomoc fachową?

Skóra na biodrach, łokciach, piętach czy na plecach wygląda na zsiniałą lub jest zaczerwieniona. Te miejsca na ciele najczęściej trą o łóżko czy krzesło i gdy chory jest bardzo wychudzony to mogą pęknąć. Personel hospicyjny może poradzić, jak ochraniać takie miejsca.

Jak możesz pomóc zapobiegać wysychaniu i swędzeniu?

Zakładaj miękką lub starą bieliznę/odzież w miejscach gdzie jest wysypka czy sucha skóra. Używaj odzieży wolnej od środków klejących, krochmalu czy detergentów. Podobnie, używaj bawełny nie barwionej jeśli na skórze pojawia się wysypka lub gdy suchość skóry stanowi problem. Starsze bawełnianki nie zawierają tych produktów. One „oddychają” i przepuszczają pot, a to pomaga unikać zawilgocenia skóry.

Używaj plastra papierowego do mocowania opatrunków. Medyczny plaster zrobiony z miękkiego papieru nie będzie przy usuwaniu ściągał skóry. Unikaj stosowania mocniejszych przylepców na suchą skórę.

Co możesz zrobić aby pomóc zapobiegać odleżynom?

Jest wiele różnych sposobów by zapobiegać powstawaniu odleżyn. Poradź się swojego lekarza, pielęgniarki czy personelu w hospicjum, oraz wypróbuj niektóre z tych propozycji.

Na zaczerwienione miejsca na skórze używajsamoprzylepnych kwadratów przeciwodleżynowych z gąbki z wyciętym otworem w części centralnej by zapobiegać kontaktowi z twardymi powierzchniami i by do tych miejsc dochodziło więcej powietrza. Większość dużych domów towarowych czy sklepów zaopatrzenia medycznego prowadzi różne rozmiary gąbki której jedna strona ma lepka powierzchnię. Gąbki mają różne szerokości np. 1 – 2 cale. Możesz kupić mały kwadrat i ciąć go na dowolny wymiar by przykryć skórę wokół zaczerwienienia która mogłaby pęknąć, np. wokół kostki czy pięty.

Sprawdzaj miejsca które mogą pęknąć, takie jak pięty, łokcie czy dolna część pleców. Przeciwdziałanie powstawaniu ran na skórze jest ważne. Sprawdzaj te miejsca (kostki, pięty, łokcie, kości ramion, kręgosłup, dolną część pleców i biodra) codziennie czy skóra wygląda normalnie i czy nie zaczyna robić się czerwona. Jeśli któreś z miejsc jest zaczerwienione postępuj zgodnie z następującymi wskazówkami pozwalającymi zapobiegać ranom na skórze.

Stosuj materace gąbkowe o powierzchni jak wytłoczka na jajka w łóżku, na kanapie czy na krześle. Szpitale często dają takie materace pacjentom zwalnianym do domu. Można je też kupić w sklepach zaopatrzenia medycznego. Taka specjalna gąbka o rozmiarach łóżka pasuje na materac i pod prześcieradło. Jeśli osoba chora z zaawansowana chorobą nowotworową jest niska, to utnij gąbkę u dołu i zużyj ją na poduszki na krzesła.

Nacieraj codziennie zaczerwienione miejsca używając mleczka/balsamu. Możesz pomóc zagoić się zaczerwienieniom masując je. Masując wykonuj delikatnie koliste ruchy, to pomoże przywrócić krew do skóry. Nacieranie pięt i łokci staje się teraz tak ważne jak nacieranie pleców. Sprawdzaj wszystkie „kościste” miejsca w tym pięty, łokcie, biodra, kolana, kostki, ramiona i kość ogonową i masuj je jeśli będą zaczerwienione.

Zachęcaj do przyjmowania różnych pozycji siedzących lub leżących, jeśli są wygodne. Odleżyny na skórze powstają, ponieważ dopływ krwi do tych miejsc jest zablokowany lub ponieważ skóra jest zawilgocona i nie może obeschnąć na otwartym powietrzu. Leżenie na jednym boku pozwala drugiej stronie i plecom uwolnić się od nacisku na materac oraz zwiększa przepływ krwi i powietrza.

Przez 10 – 15 minut, 2 lub 3 razy dziennie, stosuj ciepło lampy do nagrzewania lub suszarkę do włosów nastawioną na bardzo niskie grzanie do osuszania wilgotniejszej skóry, by utrzymać ją w suchym stanie. Poradź się, czy nie należałoby użyć materaca przeciwodleżynowego pneumatycznego lub wodnego. Przychodzącepielęgniarki czy pracownicyhospicjum mogą stwierdzić, że należy wypróbować taki specjalny materac. Mogą go zamówić lub wypożyczyć by stwierdzić, czy twój podopieczny będzie z niego zadowolony.

Przykrywaj zaczerwienienia lub miejsca z ranami na skórze specjalnymi plastrami/opatrunkami na skórę takimi jak Tegadermlub Duoderm. Te opatrunki pomagają leczyć zaczerwienienia oraz rany na skórze. Można je kupić w aptece. Są bardzo kosztowne. Pielęgniarki i pracownicy hospicjum wiedzą jak z nich mądrze korzystać by leczyć problemy skórne.

Co możesz zrobić, aby pomóc chronić skórę przed moczem i stolcem?

Spróbuj maści ochronnej do skóry takiej jak Desiten, jeśli chodzenie do toalety jest problemem. Dorośli mogą cierpieć na odparzenia od pieluch tak samo jak dzieci. Niektóre maści lub kremy pokrywają skórę i chronią ją przed działaniem moczu czy kału. Jeśli podrażnienie skóry czy zaczerwienienie spowodowane moczem czy kałem pogarsza się, zapytaj pielęgniarkę która przychodzi by poradziła, jak rozwiązać te problemy. Odparzenia spowodowane przez mocz czy kał mogą być bardzo uciążliwe, a często można im zapobiec.

Oczyść miejsca narażone na działanie moczu czy kału używając ciepłej wody i osusz je delikatnie poklepując. Postaraj się nie trzeć tych miejsc usuwając mocz czy stolec. Zazwyczaj skóra już i tak jest tam bardzo podrażniona. Unikaj stosowania dużej ilości mydła. Zamiast tego, weź niewielką ilość mydła do ciepłej wody, a następnie dobrze opłucz ciepłą wodą.

Używaj emulsji dla niemowląt do usuwania zaschniętego kału lub plam. Mydło nie będzie tak dobre w usuwaniu zaschniętego kału czy plam na skórze jak emulsja dla niemowląt. Nałóż emulsję na ściereczkę do mycia i delikatnie wcieraj ja w zabrudzone miejsce. Zmiękczy to kał i usunie go. Może trzeba będzie kilkakrotnie czyścić by usunąć plamy. Delikatnie postępuj ze skórą aby jej nie uszkodzić.

Pozwól skórze trochę „pobyć” na powietrzu po takim czyszczeniu i raczej nie zakrywaj jej natychmiast plastikowymi opatrunkami czy bielizną. Powietrze bardzo dobrze robi skórze narażonej na działanie moczu czy stolca. Opatrunki czy bielizna blokują przepływ powietrza, więc jest dobrym pomysłem pozwolić skórze wyschnąć na powietrzu przez chwilę każdego dnia, aby pomóc jej się zagoić i zapobiegać jej pękaniu. Leżenie pod prześcieradłem bez bielizny pozwoli to osiągnąć, jednocześnie pozwalając zachować skromność.

PORUSZANIE SIĘ PO DOMU

Co możesz zrobić aby pomóc zwiększyć bezpieczeństwo przy chodzeniu i poruszaniu się?

Należy używać „balkoników”, lasek lub wózków inwalidzkich. Można je nabyć w aptekach i sklepach zaopatrzenia medycznego. Można je też wypożyczyć od Amerykańskiego Towarzystwa Nowotworowego lub z klubów usługowych które zbierają taki sprzęt i wypożyczają go członkom społeczności. Ubezpieczenie zdrowotne często pokrywa część kosztów kupna lub wypożyczenia takiego sprzętu. Poinformuj się u pracowników sklepu zaopatrzenia medycznego lub u pracownika służby zdrowia czy pracownika społecznego lub kogoś z hospicjum które koszty pokrywa ubezpieczenie.

Wynajmij pomoc pielęgniarską lub pomocników domowych którzy mogą pomagać przy chodzeniu, poruszaniu się czy myciu. Jeśli ty lub twój podopieczny macie ponad 65 lat, zatelefonuj do miejscowego biura Agencji ds. Starszych Ludzi, numer znajdziesz w książce telefonicznej. Opisz swoją sytuację. Te agencje mają wiele programów w ramach których pomocnicy są wysyłani do domów by pomagać w bezpiecznym chodzeniu czy myciu. Czasem za te usługi trzeba płacić, inne są bezpłatne, w zależności od dochodów danego gospodarstwa domowego. Patrz rozdział o „Pomocy” która odciąża i wspomaga opiekunów.

KOORDYNOWANIE OPIEKI GDY NASTĘPUJE ZMIANA MIEJSCA

Kiedy wzywać pomoc fachową?

Czasami przeniesienie chorego z domu do innego miejsca opieki zdrowotnej nie odbywa się bez zakłóceń. Jeśli lekarstwa nie są podawane wtedy kiedy być powinny lub jeśli inne ważne rutynowe czynności nie są wykonywane, skontaktuj się z siostrą przełożoną, możesz też poprosić lekarza by wystawił zalecenie medyczne by daną czynność wykonywać. Poproś o pomoc jeśli zaistnieje któraś z następujących sytuacji.

Leki przeciwbólowe nie są podawane wystarczająco często. Niektóre osoby z personelu mogą nie mieć takiej wiedzy na temat leków przeciwbólowych jaką masz ty – i na temat tego jak twój podopieczny reaguje na nie. Mogą też nie wiedzieć jakie ma być dawkowanie czy pory podawania. W takich sytuacjach personel może czekać aż pacjent poprosi o leki czy zastrzyk zamiast podawać je stale w sposób regularny. Jeśli zaistnieje taka sytuacja, poproś lekarza aby wypisał polecenie podawania leków w porach w jakich były podawane w domu.

Usta, wargi lub skóra są bardzo wysuszone. W miarę jak chory zbliża się do kresu swego życia mogą pojawić się problemy z wysuszeniem. Do ust należy podawać delikatnie kropelkami płyn – można to robić przy pomocy słomki. Regularne czyszczenie i wycieranie tamponikiem ust też pomoże. Wargi potrzebują balsamu do warg lub maści by zapobiegać pękaniu i ranom. Skóra również potrzebuje bardzo delikatnego czyszczenia i mleczka by nie wysychała i nie pękała. Jeśli masz wrażenie, że te potrzeby nie są zaspokajane, poproś przełożoną lub kogoś z nadzoru by na zleceniu dla danego pacjenta umieścić również zapis „balsam do warg”, albo „używać emulsji po myciu w łóżku”, tak jak zapisuje się lekarstwa.

Odpoczynek lub sen są przerywane niepotrzebnymi codziennymi czynnościami. W niektórych zakładach opieki zdrowotnej istnieje harmonogram codziennych zajęć, np. dotyczący posiłków czy słania łóżek, które to czynności wykonywane są o wyznaczonych porach. Chory na raka może nie chcieć by mu przeszkadzano, by kazano mu jeść czy wychodzić z łóżka dla wykonania tych czynności. Jeśli martwi cię, że twojemu podopiecznemu nie pozwala się odpoczywać w czasie tych przerw, poproś pielęgniarkę przełożoną o specjalne względy. Pielęgniarka może napisać na planie opieki by zrezygnowano z pewnych stałych czynności jeśli pacjent śpi.

 

SPOŁECZNE STOWARZYSZENIE HOSPICJUM IM. ŚW. KALIKSTA I
DOM HOSPICYJNY

ul. Żorska 17
43-100 Tychy

REJESTRACJA PACJENTÓW DO PORADNI MEDYCYNY PALIATYWNEJ, HOSPICJUM DOMOWEGO, ODDZIAŁU STACJONARNEGO
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
tel. 32/783 28 20

poniedziałek 08.00 - 10.30
wtorek 15.00 - 18.00
środa 08.00 - 10.30
czwartek 08.00 - 10.00 (wizyty domowe), 15.30 - 18.00
piątek 08.00 - 09.30

ZGŁOSZENIA DO HOSPICJUM STACJONARNEGO NA PODSTAWIE E-SKIEROWANIA

OPIEKA NOCNA I ŚWIĄTECZNA
Megrez 32/325 52 98, 32/325 52 03, kom. 887 377 818

MAGAZYN SPRZĘTU MEDYCZNEGO
DLA PACJENTÓW

tel. 32/783-28 -20, 32/783-28-16, 32/783-28-17

poniedziałek 10.00-12.00
wtorek 16.00-18.00
środa 10.00-12.00
czwartek 16.00-18.00

DPS „DOM HOSPICYJNY”
tel. 32/783-28-30
poniedziałek – piątek 08.00-15.00

BIURO STOWARZYSZENIA
tel. 32/783-28-00, e-mail: biuro@hospicjum.tychy.pl
poniedziałek – piątek 08.00-15.00
Biuro nie rejestruje pacjentów do opieki hospicyjnej.

KLAUZULE INFORMACYJNE
1. Klauzula informacyjna dla Darczyńców (.pdf)
2. Klauzula informacyjna dla Kandydatów do pracy (.pdf)
3. Klauzula informacyjna dla Pacjentów (.pdf)
4. Klauzula informacyjna dla Pracowników (.pdf)
5. Klauzula informacyjna dla Wolontariuszy (.pdf)